Het immuunsysteem versterken in de strijd tegen kanker

De PANFIRE-studie omvat naast een onderzoek naar de veiligheid en effectiviteit van de Nanoknife-behandeling van alvleesklierkanker een belangrijke nevenstudie: naar nieuwe mogelijkheden van ons immuunsysteem.

Helaas worden alvleesklierkankercellen door het menselijk immuunsysteem niet herkend als ‘slecht’. Dit is een van de redenen dat deze vorm van kanker zo agressief is en zo snel kan uitzaaien. Het immuunsysteem is er eenvoudigweg niet tegen gewapend. Er zijn echter aanwijzingen dat het immuunsysteem door de Nanoknife-behandeling de kwaadaardige cellen juist kan leren herkennen. Hierdoor zou er een immuunreactie op gang kunnen komen, gericht tegen de kankercellen.

Hoe werkt dit?

In tegenstelling tot chirurgie doet de Nanoknife-behandeling een tumor niet direct verdwijnen. De tumor valt echter massaal uiteen. Hierbij komt een grote opruimingsreactie op gang, waarbij de dode tumorcellen door speciale cellen worden opgegeten en worden meegenomen naar de lymfeklieren. In de lymfeklieren worden de opgegeten stukjes dode tumorcel gepresenteerd aan speciale immuuncellen. Deze immuuncellen kunnen vervolgens een grote immuunreactie initiëren, gericht tegen alle cellen die dezelfde stukjes bevatten als de opgegeten dode tumorcellen. Het eigen immuunsysteem zou hierbij circulerende kankercellen die kunnen uitgroeien tot uitzaaiingen, kunnen opruimen.

Hoe wordt dit onderzocht?

Bij de eerste tien patiënten die met de Nanoknife-techniek zijn behandeld, werd op drie momenten bloed afgenomen: vlak voor, twee weken na en drie maanden na de behandeling. Op dit moment * onderzoekt de afdeling Immunologie van het VUmc of in dit bloed de bovengenoemde immuunreactie inderdaad heeft plaatsgevonden. Als dit zo blijkt te zijn, zouden deze immuuncellen in de toekomst voor iedere individuele patiënt kunnen worden geïsoleerd en in het laboratorium worden vermenigvuldigd. De patiënt zou zo een enorme boost met zijn of haar eigen immuuncellen kunnen worden gegeven, specifiek gericht tegen de tumor.

Een dergelijke therapie is voor alvleesklierkanker nog niet voorhanden. Zo’n therapie zou een enorme stap vooruit betekenen op weg naar genezing. De PANFIRE-studie is een mooi voorbeeld van hoe belangrijk het is om de krachten van verschillende specialismen te bundelen, en zo samen de strijd tegen kanker aan te gaan.

* Dit verslag dateert van oktober 2014.